Ευθύνη Ιδιοκτήτη Οχήματος

Είναι σύνηθες το  φαινόμενο, ο ιδιοκτήτης οχήματος να παραχωρεί την χρήση του οχήματος  του είτε περιστασιακά είτε επί μονίμου βάσεως σε τρίτα συγγενικά ή φιλικά του πρόσωπα τα οποία βέβαια έχει μεριμνήσει να καταστήσει εξουσιοδοτημένους  οδηγούς και συνακόλουθα να ισχύει και για αυτά τα πρόσωπα  η απαιτούμενη εκ του Νόμου ασφαλιστική κάλυψη από την Ασφαλιστική εταιρεία της επιλογής του, εις περίπτωση ατυχήματος.

Είναι όμως αυτό αρκετό; Υπάρχει ευθύνη του Ιδιοκτήτη Οχήματος όταν αυτό ευρίσκεται στην κατοχή τρίτου προσώπου το οποίο είναι εξουσιοδοτημένος οδηγός δυνάμει του ασφαλιστήριου συμβολαίου, όταν το όχημα οδηγηθεί από άλλο πρόσωπο το οποίο δεν είναι εξουσιοδοτημένος οδηγός και προκληθεί εκ της οδήγησης του ατύχημα, ζημιές και έξοδα;

Κρίσιμο σημείο είναι οι όροι και το περιεχόμενο των όρων του ασφαλιστηρίου συμβολαίου και της  πρότασης ασφάλισης που διέπουν την σύμβαση ασφάλισης μεταξύ του ιδιοκτήτη του οχήματος  και της ασφαλιστικής εταιρείας.

Στην Πολιτική Έφεση με αρ. 194/2013 ημερ. 25.10.19  αποφασίστηκε ότι σύμφωνα με τους όρους του ασφαλιστηρίου συμβολαίου και της  πρότασης ασφάλισης που διέπουν την σύμβαση ασφάλισης της εν λόγω υπόθεσης , ο ιδιοκτήτης οχήματος παραβιάζει τους όρους του ασφαλιστηρίου συμβολαίου όταν το ασφαλισμένο όχημα του οδηγηθεί από μη εξουσιοδοτημένο οδηγό ασχέτως αν αυτό δεν ευρίσκεται στην κατοχή ή έλεγχο του αλλά στην κατοχή τρίτου εξουσιοδοτημένου προσώπου. Ο ιδιοκτήτης είναι υπόλογος στην Ασφαλιστική Εταιρεία για οιονδήποτε ποσό καταβάλει αφού η τελευταία κατά την ορθή ερμηνευτική άσκηση των όρων του συμβολαίου, δεν απαλλάσσεται της ευθύνης της ως παρέχουσας ασφαλιστική κάλυψη για τις ζημιές τρίτου πλήν όμως τις ζημιές δεν θα τις υποστεί η ίδια, αλλά ο ασφαλισμένος.

Ειδικότερα και σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης στις 20/7/2002, ο χχχ Μακρίδης ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητο  με αρ. εγγραφής χχχ χ64, ιδιοκτησίας του εφεσίβλητου, ενεπλάκη σε δυστύχημα με το όχημα με αρ. εγγραφής χχχχ53 προκαλώντας του ζημιές και έξοδα ύψους Λ.Κ.5.817,80 (το ισόποσο των €9940,30).  Κατά το χρόνο του δυστυχήματος η Λαϊκή Ασφαλιστική Εταιρεία Λτδ/εφεσείουσα παρείχε ασφαλιστική κάλυψη στο αυτοκίνητο του εφεσίβλητου δυνάμει Ασφαλιστηρίου Συμβολαίου, όπου ο Μακρίδης  δεν συμπεριλαμβάνετο στους εξουσιοδοτημένους οδηγούς.

Θέση του Εφεσιβλήτου ήταν ότι ο ίδιος απαλλάσσετο οποιασδήποτε ευθύνης, εφόσον το αυτοκίνητο του οδηγείτο από τον υιό της αδελφής του, που ήταν  μια εκ των εξουσιοδοτημένων προσώπων που μπορούσαν να το οδηγούν στη βάση του συμβολαίου,  χωρίς όμως τη συγκατάθεση ή την  εξουσιοδότηση του ιδίου.

Η εφεσείουσα  δι’ επιστολών της πληροφόρησε τον εφεσίβλητο για την πρόθεση της να καλύψει τη ζημιά του ιδιοκτήτη του άλλου αυτοκινήτου που υπέστη  από το δυστύχημα και ότι θα αποτείνετο στον ίδιο για κάλυψη του ποσού που ήθελε πληρώσει για το σκοπό αυτό,  χωρίς όμως να τύχει οποιασδήποτε ανταπόκρισης από πλευράς του. Μετά την καταβολή του πιο πάνω ποσού, η εφεσείουσα καταχώρησε την Αγωγή αρ. 3488/2007 στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας αξιώνοντας εναντίον του εφεσίβλητου/εναγομένου 1 την πληρωμή στην ίδια του ποσού που κατέβαλε.

 

Η πρωτόδικη απόφαση για απόρριψη της αγωγής ανατράπηκε κατ΄ έφεση και επιδικάστηκε το αιτούμενο ποσό στην Ασφαλιστική Εταιρεία.

Συγκεκριμένα, πέραν των δικονομικών και άλλων νομικών αρχών, εξετάστηκαν ειδικά οι όροι της ασφαλιστικής κάλυψης το περιεχόμενο το περιεχόμενο των οποίων ήταν ουσιώδης για την επίλυση της διαφοράς.

Συγκεκριμένα, αποφασίστηκε ότι  σύμφωνα με τους όρους του ασφαλιστηρίου συμβολαίου κάτω από τον τίτλο «Εξαιρέσεις που ισχύουν για όλο το Ασφαλιστήριο» των Όρων του Ασφαλιστηρίου Εγγράφου και του στοιχείου 3 στην τελευταία σελίδα της Πρότασης για Ασφάλιση Οχημάτων κάτω από τον τίτλο «Προσοχή: Επισύρεται ιδιαίτερα η προσοχή του προτείνοντος ότι:…» προκύπτει το γεγονός της παραβίασης, από πλευράς εφεσίβλητου του  ασφαλιστηρίου συμβολαίου και συνακόλουθα η ευθύνη του εφεσίβλητου για την καταβολή του ποσού  που πλήρωσε η εφεσείουσα για κάλυψη της ζημιάς του άλλου αυτοκινήτου.

 

 

Στην απόφαση παρατέθηκαν  αυτούσιες οι σχετικές πρόνοιες της Πρότασης Ασφάλισης ως ακολούθως :

«Προσοχή:  Επισύρεται ιδιαίτερα η προσοχή του Προτείνοντος ότι:

1.  Σε περίπτωση μεταβίβασης ή συμφωνίας για μεταβίβαση του οχήματος, η ασφάλιση σας παύει να ισχύει.
2. Απαγορεύεται η μεταφορά παρανόμων επιβατών και ότι αν μεταφέρονται τέτοιοι επιβάτες θα είσαστε προσωπικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε απαίτηση που θα εγερθεί σε σχέση με το θάνατο ή σωματικές βλάβες τους.
3. Σε περίπτωση που το όχημα οδηγείται από μη εξουσιοδοτημένο οδηγό ή υπό την επήρεια οινοπνεύματος ή φαρμάκων ή ναρκωτικών, είσαστε προσωπικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε απαίτηση που θα εγερθεί.»

Σύμφωνα με την απόφαση και  τα παραδεκτά γεγονότα στην πρωτόδικη διαδικασία, το ασφαλιστήριο συμβόλαιο και η Πρόταση για Ασφάλιση διέποντο από τους όρους ασφάλισης ως εμφαίνοντο στο έγγραφο με τον τίτλο «Ασφαλιστήριο Μηχανοκινήτων Οχημάτων» που  κατατέθηκε μαζί με τα παραδεκτά γεγονότα.  Το έγγραφο αυτό  αναφέρει στην αρχή «Η Πρόταση Ασφάλισης είναι η βάση και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σύμβασης μεταξύ της Εταιρείας και του Ασφαλισμένου».

Ο εφεσίβλητος 1 σαφώς και ρητώς χαρακτηριζόταν ως «ασφαλισμένος».  Η εξαίρεση αφορούσε  στην περίπτωση όπου το όχημα δεν οδηγείτο από εξουσιοδοτημένο οδηγό ή βρισκόταν στην κατοχή μη εξουσιοδοτημένου οδηγού.

Επιπλέον το γεγονός και μόνο ότι το όχημα βρέθηκε στην κατοχή του Μακρίδη, ενός μη εξουσιοδοτημένου οδηγού, σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος υπέχει προσωπική ευθύνη για τις ζημιές που προκλήθηκαν.  Ο εφεσίβλητος 1 εκ του γεγονότος ότι το όχημα βρέθηκε σε τρίτο άτομο, όχι τυχαίο μάλιστα αλλά στον υιό της αδελφής του, παραβίασε τους όρους του συμβολαίου.

Η εφεσείουσα- Ασφαλιστική , κατά την ορθή ερμηνευτική άσκηση των όρων του συμβολαίου, δεν απαλλάσσεται της ευθύνης της ως παρέχουσας ασφαλιστική κάλυψη για τις ζημιές τρίτου.  Σημαίνει ότι τις ζημιές δεν θα τις υποστεί η ίδια, αλλά ο ασφαλισμένος.

Η εφεσείουσα – Ασφαλιστική έχοντας προβεί πρώτα σε διακανονισμό της απαίτησης και στη συνέχεια σε πληρωμή του συμφωνηθέντος ποσού μπορούσε  να απαιτήσει την πληρωμή του από τον εφεσίβλητο στη βάση του όρου στην Πρόταση Ασφάλισης  περί προσωπικής του ευθύνης και δεν ήταν θέμα εφαρμογής του όρου 4.   Το γεγονός ότι ο εφεσίβλητος δεν ανταποκρίθηκε καθόλου δεν σημαίνει ότι η εφεσείουσα ενήργησε αυθαίρετα ή σε αντίθεση με τους όρους του συμβολαίου.

Δεν αμφισβητήθηκε ότι ο Μακρίδης δεν ήταν εξουσιοδοτημένο πρόσωπο.  Η αμφισβήτηση του εφεσίβλητου αφορούσε στο ότι ο ίδιος δεν παρέβη κανένα όρο του ασφαλιστηρίου εφόσον δεν ήταν εν γνώσει του η οδήγηση από μη εξουσιοδοτημένο πρόσωπο και ούτε συγκατατέθηκε στην οδήγηση του, παραπέμποντας στην υπόθεση Sahim v. Havard (2016) EWCA Civ 1202, ημερ. 30/11/2016.  Κατ’ αρχάς θα πρέπει να λεχθεί ότι  η πιο πάνω υπόθεση  δεν εφαρμόζεται στα γεγονότα της υπό κρίση υπόθεσης εφόσον στο ασφαλιστήριο  υπήρχε πρόνοια ότι η Ασφαλιστική Εταιρεία παρείχε ασφαλιστική κάλυψη στην περίπτωση μόνο που το αυτοκίνητο οδηγείτο με τη συγκατάθεση του ασφαλισμένου.

Οι πιο πάνω πρόνοιες της Πρότασης Ασφάλισης είναι σαφείς ότι ο ασφαλισμένος θα είναι προσωπικά υπεύθυνος για οποιαδήποτε απαίτηση ήθελε εγερθεί στην περίπτωση που το αυτοκίνητο του οδηγηθεί από μη εξουσιοδοτημένο οδηγό είτε με ή χωρίς τη συγκατάθεση του.

Αυτό συνάδει και με τη γενικότερη πολιτική που επιβάλλουν οι ασφαλιστικές εταιρείες να καλύπτουν τις ζημιές ανυποψίαστων τρίτων που εμπλέκονται σε δυστύχημα με ασφαλισμένο άτομο και να μην αποφεύγονται οι ευθύνες που αναλαμβάνονται.

Αυτό ακριβώς έγινε στη συγκεκριμένη περίπτωση όπου υποβλήθηκε απαίτηση από τον άλλο εμπλεκόμενο οδηγό στο δυστύχημα για την οποία ενημερώθηκε ο εφεσίβλητος με τις δύο επιστολές της εφεσείουσας στις οποίες δεν υπήρξε οποιαδήποτε ανταπόκριση από πλευράς εφεσίβλητου, αν και του είχαν επιδοθεί, εξού και η εφεσείουσα προχώρησε με τον διακανονισμό της απαίτησης.

Ο τρόπος που πρέπει να ερμηνεύονται οι όροι των ασφαλιστηρίων συμβολαίων υπήρξε αντικείμενο εξέτασης στην πρόσφατη υπόθεση χχχ χχχ Λιπερή, υπό την ιδιότητα του ως διαχειριστής της περιουσίας του αποβιώσαντος Ελευθερίου Γεώργιου Πουντζιουρή τέως εξ Αραδίππου v.  Ecclesiastical Insurance Office PLC κ.ά. ECLI:CY:AD:2019:A329, Πολ. Έφ 42/2013, ημερ. 19/7/2019.

Παραθέτουμε το σχετικό απόσπασμα από την απόφαση: 

«Είναι νομολογημένο ότι τα ασφαλιστικά συμβόλαια ερμηνεύονται όπως κάθε άλλο έγγραφο σύμφωνα με τους κανόνες ερμηνείας σε σχέση βέβαια με συμβάσεις εμπορικού ή καταναλωτικού τύπου.  Ο σκοπός είναι να αποδοθεί στο κείμενο και στις λέξεις που χρησιμοποιούνται η πρόθεση των μερών ώστε να ανευρεθεί εκείνη η σημασία που το κείμενο θα μετέδιδε στο συνετό και λογικό άνθρωπο που κατέχει όλες τις πληροφορίες που θα ήταν λογικά διαθέσιμες στα μέρη στην κατάσταση που αυτά ήταν όταν συνομολογούσαν τη σύμβαση, (Investors Compensation Scheme Ltd v. West Bromwich Building Soc. (1998) 1 W.L.R. 896).

Marios Christoforou – Author